Οδύσσεια 2001


Ανατέλλουσα η Ηώς

…Οδύσσεια δύο χιλιάδες  ……του ομηρικού  διαστήματος

Η Οδύσσεια του διαστήματος, αποτελεί σίγουρα το πιο φιλόδοξο έργο του δημιουργού της Stanley Kubrick, και ταυτόχρονα ένα επικών διαστάσεων φιλοσοφικό δοκίμιο πάνω στην πορεία του ανθρώπινου γένους μέσα στο χώρο και το χρόνο, που δίκαια αναγνωρίζεται μέχρι τις μέρες μας ως μια από τις δέκα καλύτερες ταινίες της κινηματογραφικής ιστορίας. Η βάση του σεναρίου της υπήρξε το διήγημα «Ο φρουρός» του γνωστού συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Arthur Clarke, ο οποίος μαζί με τον Kubrick συνέθεσε μια μεγαλόπνοη ιδέα που ξεπέρασε κατά πολύ το προυπάρχον κείμενο.

Η ταινία χωρίζεται σε τέσσερα διαφορετικά κεφάλαια. Το πρώτο από αυτά «Η αυγή του ανθρώπου», τοποθετείται χρονικά στην προϊστορική περίοδο και αποτελεί την καλύτερη εισαγωγή για το μεγάλο ταξίδι του ανθρώπου προς τα όρια του σύμπαντος αλλά και του εαυτού του. Εδώ, βλέπουμε ανθρωποειδή όντα να ζουν μέσα σε ένα αρχέγονο περιβάλλον με πλήρη απουσία οποιουδήποτε ίχνους πολιτισμού, έκθετα στους κινδύνους της φύσης. Η αρμονική συμβίωση τους διαταράσσεται με την έλευση ενός εξωγήινης προέλευσης μονόλιθου, ενός εκπληκτικού σκηνοθετικού ευρήματος του Kubrick, που αντιπροσωπεύει την λογική και την επιστήμη με την γεωμετρικότητα και την ακρίβεια που τον χαρακτηρίζει και ταυτόχρονα τον διαχωρίζει από το υπόλοιπο ντεκόρ. Η εξέλιξη ξεκινά, καθώς υπό τους ήχους του «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Richard Strauss (πάνω στο ομότιτλο φιλοσοφικό έργο του Friedrich Nitze με κεντρικό θέμα τον υπεράνθρωπο), ο άνθρωπος-πίθηκος ανακαλύπτει το κόκκαλο, το πρώτο όπλο της ιστορίας. Η εξέλιξη όμως αυτή θα ξυπνήσει τα πιο επιθετικά ένστικτα των προϊστορικών αυτών ανθρώπων, που γίνονται βίαιοι και εξουσιαστικοί δημιουργώντας ίσως τις πρώτες ταξικές αντιθέσεις της ιστορίας. Εδώ, διακρίνουμε για πρώτη φορά στην ταινία την αγωνία του Kubrick, για τους κινδύνους που εγκυμονούν από την χρήση της τεχνολογίας σε κοινωνικό, ψυχολογικό αλλά και πολιτικό επίπεδο.

Προκειμένου να μας εισάγει εξελικτικά, αλλά και ομαλά στο κύριο μέρος της ιστορίας, ο Kubrick «εκτοξεύει» με το χέρι του πιθήκου το κόκκαλο προς τον ουρανό, και το μετατρέπει σε διαστημόπλοιο παραδίδοντας ένα μάθημα μοντάζ, και διαχείρισης του φιλμικού χρόνου. Η όπερα του διαστήματος ξεκινά. Υπό τους ήχους του βαλς των βαλς «Στον ωραίο γαλάζιο Δούναβη» του Johann Strauss, οι δορυφόροι χορεύουν κυκλικά, μέσα στην κυκλικότητα του σύμπαντος και την αποστειρωμένη σιωπή του διαστήματος. Στη συνέχεια το σενάριο μας μεταφέρει στο έτος 2001, όπου ένας αμερικανός επιστήμονας μελετά υπό άκρα μυστικότητα (στο διεθνές πλέον διάστημα), μια ανακάλυψη στο φεγγάρι, που δεν είναι άλλη από το μυστηριώδη μαύρο μονόλιθο. Η αρχιτεκτονική άποψη του Kubrick για τις σκηνές στους εσωτερικούς χώρους των διαστημικών σταθμών εμπεριέχει ειρωνική και σατιρική διάθεση ενώ και η βιομηχανική διατροφή των χαρακτήρων συνεχίζει το σχόλιο πάνω στην τεχνολογική πρόοδο.

Όταν μια επιστημονική ομάδα επισκέπτεται το μονόλιθο, αυτός εκπέμπει ένα περίεργο σήμα προς τον πλανήτη Δία. Έτσι ξεκινά το μεγάλο ταξίδι για το πλήρωμα ενός διαστημοπλοίου (πέντε αστροναύτες, από τους οποίους οι τρείς σε νάρκωση και ένας υπερσύγχρονος υπολογιστής HAL 9000) προς το μακρινό αυτό κόσμο. Ο δημιουργός μας ξεναγεί με δεξιοτεχνία στην καθημερινότητα των αστροναυτών, ενώ τα απλά σε σύγκριση με τα σημερινά εφέ αλλά και η απόλυτη σιωπή των εξωτερικών χώρων, δημιουργούν μια ρεαλιστική και αληθοφανή απεικόνιση του διαστήματος. Εντυπωσιακό επίτευγμα της ταινίας αποτελεί η κλιμάκωση του χαρακτήρα του HAL 9000. Ο υπολογιστής αποκτά ανθρώπινες διαστάσεις, με τα στοιχεία του εγωισμού και της αλαζονείας να κυριαρχούν, ενώ οι δυνατότητες του είναι τέτοιες ώστε να τείνει να ξεπεράσει το δημιουργό άνθρωπο, όπως κάποτε και αυτός ξεπέρασε το δημιουργό θεό, καταργώντας τον μέσω της επιστήμης. Η σκηνή της απενεργοποίησης του HAL από τον αστροναύτη Κιρ Ντουλία είναι από τις πιο φορτισμένες συναισθηματικά σκηνές της ταινίας, παρότι αναφέρεται στο «θάνατο» μιας μηχανής.  Η ιδιότυπη αυτή συγκίνηση του θεατή, αποκαλύπτει την αξία της δουλειάς του Kubrick, καθώς και τις διαστάσεις που δίνει στο θέμα του.

Όταν τελικά το διαστημόπλοιο φτάσει στον προορισμό του, ο τελευταίος αστροναύτης που έχει απομείνει εν ζωή σε αυτό θα βυθιστεί σε μία δίνη. Η δίνη αυτή   αναπαρίσταται με έντονα χρώματα και ψυχεδελικούς σχηματισμούς, που παραπέμπουν στην αισθητική του κινήματος των χίπις, που εκείνη την εποχή βρισκόταν σε άνθιση. Πιθανόν ο Kubrick να αποπειράται εδώ την περιγραφή μίας «σκουληκότρυπας», δηλαδή μίας διόδου μέσα στο χώρο και το χρόνο, θεωρία που πρώτος διετύπωσε ο Albert Einstein. Στην τελευταία σεκάνς της ταινίας, παρατηρούμε τον Κιρ Ντουλία μέσα σε ένα μπαρόκ δωμάτιο (που υποδηλώνει τη μεταφορά στο χώρο και το χρόνο), να μεταλλάσσεται και να γερνά συνεχώς. Ξαφνικά, ετοιμοθάνατος πια, βλέπει το μαύρο μονόλιθο μπροστά από το κρεβάτι του, και μέσα σ’ αυτόν τον εαυτό του μωρό. Η περίφημη εισαγωγή από το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» του Richard Strauss, σφραγίζει την τελική αυτή σκηνή και την ατέρμονη και κυκλική αναγέννηση του ανθρώπου μέσα στο σύμπαν.

Θελήσατε ποτέ να επαναληφθεί ότι έγινε κάποτε; Αν είπατε ποτέ «μου αρέσεις ευτυχία! μου αρέσεις φευγαλέο γλίστρημα! μου αρέσεις στιγμή» τότε θελήσατε να επιστρέψουν όλα!

Όλα από την αρχή, όλα αιώνια, όλα δεμένα συναμεταξύ τους, συραμμένα, ερωτευμένα, ώ, έτσι αγαπήσατε τον κόσμο.

                                                                           Friedrich Nitze                                            

                                                                                                                      Δημητρίου Κων/νος (μέλος Κ.Ο.Π.Ι.)     

Πηγή

11 σκέψεις σχετικά με το “Οδύσσεια 2001

  1. Σκηνοθέτης: Stanley Kubrick
    Σενάριο: Stanley Kubrick, Arthur Clarke από τη νουβέλα του Clarke «Ο φρουρός»
    Φωτογραφία: Geoffrey Unsworth
    Μουσική: Richard Strauss, Johann Strauss, Aram Khachaturian, Gyorgy Ligeti
    Ηθοποιοί: Keir Dullea, Gary Lockwood, William Sylvester, Daniel Richter, Leonard Rossiter
    Βραβεία: Όσκαρ ειδικών εφέ και υποψηφιότητες για τα Όσκαρ σκηνοθεσίας, σεναρίου και σκηνογραφίας. Βραβεία BAFTA από τη Βρετανική ακαδημία κινηματογράφου για την καλύτερη φωτογραφία, σκηνογραφία και μουσική επιμέλεια και υποψηφιότητα για καλύτερη ταινία. Βραβεία καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας από την ένωση κριτικών κινηματογράφου του Κάνσας, βραβείο καλύτερης ξένης ταινίας από την Ιταλική ακαδημία κινηματογράφου κ.α.
    Τοποθεσία: Η.Π.Α. 1968
    Διάρκεια: 130’
    2001 A Space Odyssey ……..

  2. Το πρώτο πρωινό του κόσμου
    Η ΡΟΔΟΔΑΚΤΥΛΗ ΑΥΓΗ ΗΩΣ
    ….ΡΑΨ. Α
    .Ἦμος δ’ ἠέλιος κατέδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθε, 475
    δὴ τότε κοιμήσαντο παρὰ πρυμνήσια νηός·
    ἦμος δ’ ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

    Όμως ο ήλιος έδυσε και το σκοτάδι ήρθε,
    και τότε αυτοί κοιμήθηκαν πλάι στα πρυμνήσια της νηός,
    όμως σαν η πρωιγενής εφάνη ροδοδάκτυλη Αυγή….

    Ξημέρωσε…. Άνθρωπος!…….
    http://parea2010.blogspot.gr/2012/01/blog-post_26.html

  3. Ο HAL 9000 (Heuristically programmed Algorithmic Computer – Ευριστικά προγραμματισμένος Αλγοριθμικός Υπολογιστής) είναι ένας φανταστικός χαρακτήρας από το έπος μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας «Η Οδύσσεια του Διαστήματος» (Space Odyssey) του Άρθουρ Κλαρκ (Arthur C. Clarke). Η ιστορία, καθώς και οι δύο ταινίες, ξεκινούν με το μυθιστόρημα «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», που κυκλοφόρησε το 1968. Η ταινία κατατάχθηκε στη 13η θέση της λίστας με τους «μεγαλύτερους κακοποιούς ήρωες κινηματογραφικών έργων», του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου (American Film Institute), τον Ιούνιο του 2003.
    Ο HAL είναι ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής τεχνητής νοημοσύνης με προηγμένες δυνατότητες αίσθησης, που «επανδρώνει» το διαστημικό σκάφος «Discovery». Απεικονίζεται συνήθως από ένα «μάτι» τηλεοπτικής κάμερας που μπορεί να εποπτεύσει ολόκληρο το διαστημόπλοιο. Η φωνή του HAL 9000 αποδόθηκε από τον Καναδό ηθοποιό Ντάγκλας Ρέιν. Στο βιβλίο, ο HAL τέθηκε σε λειτουργία στις 12 Ιανουαρίου του 1997 (1992 στην ταινία)[1], στο HAL Plant, στην Ουρμπάνα του Ιλινόις και κατασκευάσθηκε από τον Δόκτορα Τσάντρα. Στην ταινία «2001» ο HAL εμφανίζεται να είναι ικανός όχι μόνο να αναγνωρίζει και να επεξεργάζεται φωνή και φυσική ομιλία, αλλά και να μπορεί να αναγνώσει χειλική ομιλία, να αναγνωρίζει πρόσωπα, να κάνει εκτιμήσεις τέχνης, να ερμηνεύει και να εκφράζει ανθρώπινα αισθήματα και λογική, και, φυσικά, να παίζει σκάκι, πέραν της ικανότητας διατήρησης όλων των συστημάτων του σκάφους σε ένα διαπλανητικό ταξίδι.
    Ο HAL δεν παρουσιάζεται ποτέ ως μια ολοκληρωμένη οντότητα, διαθέτει όμως απαλή φωνή και την ικανότητα να είναι εξαιρετικά ομιλητικός. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το λακωνικό και μονότονο τρόπο που μιλούν οι αστροναύτες, όπως και όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί στην ταινία.
    Στη γαλλική εκδοχή της ταινίας «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», το όνομα του HAL αποδίδεται ως «CARL» από τα αρχικά «Cerveau Analytique de Recherche et de Liaison» (Εγκέφαλος Αναλυτικής Έρευνας και Επικοινωνίας). Τα διακριτικά του, ωστόσο, συνεχίζουν να εμφανίζουν το όνομα «HAL 9000».

  4. Παρόλο που συχνά εικάζεται πως το όνομα HAL δημιουργήθηκε με τη μετάθεση ενός γράμματος από τα αρχικά της εταιρείας IBM, με τη μέθοδο της κρυπτογραφικής ολίσθησης (Caesar’s cipher), τόσο ο Άρθουρ Κλαρκ, όσο και ο σκηνοθέτης του έργου, Στάνλεϊ Κιούμπρικ, το είχαν αρνηθεί. Στην ταινία που αποτέλεσε μεταφορά του βιβλίου «2010: Οδύσσεια Δύο», ο Κλαρκ «απαντά» μέσω του χαρακτήρα του έργου του, Δρ. Τσάντρα, ο οποίος εμφανίζεται να λέει για την ιδέα αυτή: «μεγάλες ανοησίες! […] Πίστευα πως ως τώρα κάθε νοήμων άνθρωπος ήξερε πως το όνομα H-A-L προέρχεται από το Heuristic ALgorithmic» (ευριστικός αλγόριθμος),,,η ιστορία ευριστικών αλγορίθμων…..http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8E%CE%BD

  5. Από τον μηχανισμό των Αντικυθήρων που ανακαλύφθηκε στην αρχή του 20ού αιώνα στο ναυάγιο ενός ελληνικού πλοίου κοντά στα Αντικύθηρα, που πιστεύεται ότι βυθίστηκε το 65 π.Χ. Είχε τριάντα ή περισσότερα χάλκινα γρανάζια και μια συσκευή με ακίδες και οπές ανάμεσα σε δύο γρανάζια που αναπαριστούσε τις κινήσεις της σελήνης. Αυτή όμως η τεχνολογία χάθηκε (δεν υπάρχει κανένα σχετικό γραπτό για το μηχανισμό αυτό και τον τρόπο λειτουργίας του) και χρειάσθηκε να περάσουν αιώνες μέχρι να δημιουργηθούν ξανά τόσο πολύπλοκες συσκευές…..

  6. στην 3η Γενιά (1964- 1971)
    Το 1958, ο Τζακ Κίλμπυ Jack Kilby της εταιρείας Texas Instruments κατάφερε να δημιουργήσει κάτι που θα άλλαζε τον κόσμο των ηλεκτρονικών για πάντα. Κατασκεύασε το πρώτο Ολοκληρωμένο Κύκλωμα συνδυάζοντας τρανζίστορς, πυκνωτές, αντιστάτες και άλλα ηλεκτρονικά εξαρτήματα όλα τοποθετημένα στο ίδιο κομμάτι από πυρίτιο. Το δημιούργημα του Κίλμπυ επέτρεψε στους επιστήμονες να κατασκευάσουν υπολογιστές τόσο μικρούς ώστε να μπορούμε ακόμη και να τους μεταφέρουμε. Χρησιμοποιείται, επίσης, σε μια πληθώρα άλλων εφαρμογών, όπως τηλεπικοινωνίες, πολυμέσα, ακόμη και παιχνίδια.

  7. Ο ταλαιπωρημένος Οδυσσέας συναντά τον τηλεπικοινωνιακό Τηλέμαχο στην σύγχρονη οδύσσεια του νου και ο Μορφέας τον Νίο στο MATRIX..
    Οι νέοι ΤΗΛΕΜΑΧΟΙ όλου του κόσμου σε ομηρικές τηλεμαχίες στο διαδίκτυο
    Το ΝΕΟ ΟΜΗΡΙΚΟ ΤΟΞΟ στον κόσμο των μηχανών.

  8. ‎1965 – 66 Σύνοδος Ουρανού – Πλούτωνα

    Η σύνοδος Ουρανού – Πλούτωνα σχηματίστηκε τρεις φορές τη διετία 1965-66 στο ζώδιο της Παρθένου.
    Η Υδροχόος Άρτεμις η αδελφή του Φοίβου Απόλλωνος συναντά τον Πλούτωνα, την άλλη μορφή δέσμη του Διός πατρός στην Παρθένο…..νήσο εύμαια Εστία.

  9. Στην Ελλάδα ….ο Αγέλαος αγέλαστος σοβαροφανής τυπολάτρης θεοκράτης μνηστήρας της » Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» θα προηγηθεί των επόμενων απάτριδων διεθνιστών πολυεθνικών των χαμογελαστών παιδιών της αντιπολίτευσης Αμφίνομων και άλλων τινών.
    Από την Σκύλλα στην Χάρυβδη η Ελλάς στην Οδύσσεια του Ελληνισμού και ο χορός της άκρατης μνηστηροφαγίας καλά κρατεί.
    Ή ανηφόρα ή κατηφόρα…ίσιος δρόμος δεν υπάρχει η καμήλα ρωτεί;

Σχολιάστε