Έξοδος από τις μαύρες τρύπες

Είμαστε άξιοι της ιστορίας μας ή της μοίρας μας;

Από τον εξαιρετικό Σωτήρη Μπουζάρα (έναν από τους πνευματικούς εμπνευστές του amynastospiti.gr) μας έρχεται μια πολύ καλή αλληγορική ανάλυση για το θέατρο του παραλόγου που ζούμε σήμερα στη χώρα μας. Ας απολαύσουμε το άρθρο…

Του Σωτήρη Μπουζάρα

Υπό ποιες συνθήκες μπορεί να προκύψουν μεγάλες αλλαγές σε μία κοινωνία;

• Το συζητάμε στα κρυφά ή στα φανερά, το έχουμε σχεδόν όλοι τα τελευταία χρόνια αποδεχτεί αλλά δυστυχώς δεν βρίσκουμε τρόπο να απαγκιστρωθούμε από έναν φαύλο κύκλο που κρατάει για πολλές δεκαετίες: «Η κρίση στην Ελλάδα δεν είναι οικονομική αλλά πρώτα κρίση ηθική και κρίση αξιών».
• Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει αυτές τις λέξεις από ανθρώπους έξυπνους και σοφούς που όλοι αναγνωρίζουμε την αξία τους; Στην Ελλάδα λοιπόν της οικονομικής κρίσης όπου, σύμφωνα με τους ειδικούς, ειδικά λόγω της κρίσης προκύπτουν οικονομικές ευκαιρίες, έτσι και στην Ελλάδα της ηθικής και πολιτιστικής κρίσης θα έπρεπε να προκύπτουν και ανάλογες ευκαιρίες ηθικής, πνευματικής και συνειδησιακής ανάκαμψης του λαού μας. Που είναι όμως αυτές και γιατί δεν τις βλέπουμε ακόμη;
• Είμαστε έτοιμοι να τις αντιληφθούμε και όλοι μαζί με την δύναμη που διαθέτουμε να δώσουμε εμπιστοσύνη όχι σε αυτούς που μας υποδεικνύουν οι καθοδηγητές της κοινής γνώμης αλλά σε όσους διαθέτουν το απαραίτητο κύρος και τις ιδιαίτερες ικανότητες ώστε να μας βγάλουν από το αδιέξοδο; Καιπώς μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποια είναι αυτά τα άτομα όταν σε καθημερινή βάση «βομβαρδιζόμαστε» με κατευθυνόμενες πληροφορίες από το σύστημα διαπλοκής κομμάτων και ΜΜΕ; Είμαστε έτοιμοι να απαγκιστρωθούμε από αυτό το σύστημα που μας κατευθύνει και να επιλέξουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε ως πολίτες; Σε ποιο βαθμό είμαστε ελεύθεροι να κάνουμε τις δικές μας επιλογές χωρίς να βρισκόμαστε υπό διαρκή πίεση φόβου και αγωνίας;
• Ένα καλό παράδειγμα πάνω σε αυτό το ζήτημα είναι η αμερικάνικη ιστορία με τις «4 μαϊμούδες». Βάλανε λοιπόν 4 μαϊμούδες σε ένα κλουβί και τις τάιζαν με χαμηλής ποιότητας τροφή για ημέρες. Οι ίδιες οι μαϊμούδες αν και δυσαρεστημένες αναγκαζόταν να τρώνε αυτό που τους έδιναν λόγω πείνας. Ξαφνικά όμως μία ημέρα, τοποθετήθηκε στο κλουβί ένα τσαμπί με ολόφρεσκες μπανάνες! Με μεγάλο ενθουσιασμό οι 4 μαϊμούδες ορμάνε για να φάνε όσες περισσότερες μπορούν αλλά ξαφνικά, εκεί που πλησίαζαν κάποιος έκανε μούσκεμα τις μαϊμούδες με έναν κουβά νερό. Τρομαγμένες οι μαϊμούδες κάθισαν και πάλι ήσυχα στην γωνία. Μετά από λίγο όταν προσπάθησαν ξανά να πάρουν τις μπανάνες συνέβη και πάλι το ίδιο: κάποιος τις μούσκεψε με νερό με το σκηνικό να επαναλαμβάνεται μέρα – νύχτα.
• Έπειτα από ημέρες το τσαμπί με τις μπανάνες παρέμενε εκεί ανέγγιχτο καθώς καμία από τις μαϊμούδες δεν τολμούσε να τις ακουμπήσει υπό τον φόβο να βραχεί και πάλι. Μάλιστα αν κάποια από τις 4 μαϊμούδες επιχειρούσε στα κρυφά από μόνη της να διαφοροποιηθεί από το σύνολο και να επιχειρήσει να αρπάξει μία μπανάνα, οι υπεύθυνοι του πειράματος κατέβρεχαν και τις άλλες 3 ως ομαδική τιμωρία μέχρι που καμία πλέον μαϊμού να μην σκέφτεται καν τις μπανάνες, υπό τον φόβο του μουσκέματος αλλά πλέον και υπό τον φόβο της τιμωρίας από τις άλλες 3 «νομοταγείς» μαϊμούδες. Έτσι συνέχιζαν να τρώνε από το χαμηλής ποιότητας φαγητό το οποίο τους προσέφεραν και καθόταν ήσυχες.
• Ένα πρωί οι υπεύθυνοι του πειράματος βγάζουν την μία από τις 4 μαϊμούδες και τοποθετούν μία άλλη, καινούρια. Εκείνη χωρίς να γνωρίζει τι είχε προηγηθεί τις προηγούμενες ημέρες, βλέποντας την χαμηλής ποιότητας τροφή και τις μπανάνες φυσικά προτίμησε να επιχειρήσει να φάει μία από αυτές. Ενώ όμως πλησίαζε οι άλλες 3 αρχικές μαϊμούδες την τράβηξαν πίσω με την βία για να αποφύγουν τον ομαδικό καταβρεγμό που γνώριζαν ότι θα ακολουθήσει.
• Όμως η καινούρια μαϊμού δεν γνώριζε γιατί το κάνουν και έτσι κάθε φορά που πλησίαζε τις μπανάνες είχε να αντιμετωπίσει την τρομαγμένη και βίαια αντίδραση των υπολοίπων τριών. Τελικά και η καινούρια μαϊμού όπως οι αρχικές, συνήθισε και άρχισε να τρώει και αυτή την χαμηλής ποιότητας τροφή χωρίς καν να σκέφτεται τις μπανάνες που βρισκόταν σε μικρή απόσταση αλλά και χωρίς καν να γνωρίζει τον λόγο για τον οποίο ενώ είχαν την τέλεια τροφή δίπλα τους δεν έπρεπε να την αγγίζουν. Απλά ακολουθούσε την συμπεριφορά που της επέβαλαν οι πολλοί.

• Μετά από λίγες ημέρες οι υπεύθυνοι του πειράματος βγάζουν ακόμη μία από τις αρχικές 4 μαϊμούδες και βάζουν πάλι μία καινούρια, ώστε μέσα στο κλουβί να υπάρχουν 2 από τις αρχικές μαϊμούδες, 1 που συνήθισε μαζί τους και μία καινούρια. Η καινούρια μαϊμού το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε μόλις τοποθετήθηκε στο κλουβί ήταν φυσικά να αρπάξει μία μπανάνα!
• Έλα όμως που και αυτή δεν ευτύχησε να το πράξει καθώς οι υπόλοιπες 3 μαϊμούδες, οι 2 αρχικές και η μία που έζησε μαζί τους για αρκετό διάστημα, της ορμούσαν συνεχώς. Βεβαίως σε αυτή την περίπτωση τα κίνητρα ήταν διαφορετικά καθώς οι δύο από τις αρχικές μαϊμούδες ορμούσαν στην καινούρια γιατί είχαν στην μνήμη τους το “φιάσκο” με τους κουβάδες νερό που τους είχαν ρίξει ενώ η τρίτη μαϊμού, που δεν γνώριζε τίποτε για τους καταβρεγμούς καθώς τοποθετήθηκε εκεί αργότερα, απλώς ακολουθούσε τα όσα έμαθε δίπλα στις 3 από τις αρχικές μαϊμούδες.
• Έτσι και η καινούρια μαϊμού μετά από τις επιθέσεις των τριών άλλων εναντίον της, σταμάτησε να σκέφτεται και αυτή να φάει κάποια μπανάνα και συνήθισε να καταναλώνει την χαμηλής ποιότητας τροφή που τους προσέφεραν. Ενσωματώθηκε κι αυτή λοιπόν πλήρως στις συνήθειες του πλήθους.
• Το πείραμα συνεχίστηκε μέχρι που όλες οι 4 αρχικές μαϊμούδες βγήκαν από το κλουβί και αντικαταστάθηκαν από άλλες. Και το αποτέλεσμα του πειράματος ήταν πως οι 4 μαϊμούδες που βρισκόταν πλέον στο κλουβί, η μία που έζησε μαζί με 3 από τις αρχικές μαϊμούδες και οι άλλες 3 που μπήκαν μέσα στην συνέχεια, χωρίς όλες τους να έχουν υποστεί ποτέ καταβρεγμό ως τιμωρία που πλησίασαν τις μπανάνες, να μην τολμάνε καν να τις πλησιάσουν καθώς η συνήθης πρακτική που μάθαιναν όλες ήταν πως το τσαμπί με τις μπανάνες είναι κάτι που δεν πλησιάζουμε και αν κάποιος διαφοροποιηθεί και πάει να το κάνει, να του ορμάμε!
• Και όταν κάποια τολμούσε να το πράξει στα κρυφά και πάλι να δέχεται τις επιθέσεις των άλλων τριών! Είχαμε λοιπόν να κάνουμε με ένα σύνολο πλασμάτων το οποίο λειτουργούσε με πολύ συγκεκριμένο τρόπο σε πολύ συγκεκριμένες συνθήκες, όχι από γνώση και λογική αλλά κάτω από την πίεση της συνήθειας και των παραδόσεων καθώς «έτσι είχε μάθει από παλιά».
• Το πείραμα αυτό έχει να κάνει με την συμπεριφορά πολλές φορές και των ανθρώπων καθώς μέσα σε μεγάλες κοινωνίες έχουμε όλοι μάθει να ακολουθούμε το παράδειγμα των πολλών, χωρίς κρίση και χωρίς αμφισβήτηση και σε κάποιες περιπτώσεις να περιθωριοποιούμε και να τιμωρούμε τους λίγους που παρεκκλίνουν από αυτή την ομαδική συμπεριφορά.
• Θεωρούμε λοιπόν ως «επιτρεπόμενες» μόνο τις λίγες επιλογές που η διοικούσα άρχουσα τάξη μας επιτρέπει να έχουμε και ούτε καν σκεφτόμαστε πως δίπλα μας, ίσως να υπάρχει μία καλύτερη. Γιατί κάθε φορά που πάμε να σκεφτούμε μία εναλλακτική λύση πέρα από τα γνωστά, το κατεστημένο σύστημα πολιτικής εξουσίας και ΜΜΕ θα μας «συνετίσει» και θα μας επαναφέρει στον «ορθό δρόμο» είτε με την εφαρμογή της γνώμης και της θέλησης των πολλών, είτε με κάποια απειλή ομαδικού «καταβρέγματος» και των λίγων και των πολλών, ώστε οι λίγοι να μπούνε κι αυτοί στο «καλούπι».
• Και επανερχόμαστε στο αρχικό θέμα του κειμένου: κάτω από αυτές τις ασφυκτικές κοινωνικές πιέσεις, πώς και κάτω υπό ποίες συνθήκες είμαστε σε θέση να τολμήσουμε και να πράξουμε κάτι διαφορετικό, κάτι το οποίο έχουμε στο μυαλό μας εδώ και χρόνια αλλά την τελευταία στιγμή δεν εφαρμόζουμε σαν κάποιο «αόρατο χέρι» (μέσα μας;) να μας εμποδίζει; Πώς όλοι μαζί μπορούμε να ξεφύγουμε από τις κατεστημένες επιταγές του σημερινού συστήματος εξουσίας και να θέσουμε σε εφαρμογή ένα εναλλακτικό σκηνικό το οποίο αν και για χρόνια υπάρχει δίπλα μας, δεν τολμούμε να σκεφτούμε καν να αναδείξουμε, λειτουργώντας όπως οι κλεισμένες στο κλουβί μαϊμούδες;
• Είναι δική μας αυτή η κοινωνία, έχουμε το δικαίωμα να αναζητούμε διαρκώς καλύτερες λύσεις για την λειτουργία της προς το κοινό όφελος ή το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να καθόμαστε «ήσυχα» προς όφελος των λίγων βολεμένων καθοδηγητών μας και του φοβισμένου και αψυχολόγητου πλήθους;
• Πώς μπορούμε να βρούμε μέσα μας και να πατήσουμε αυτό το «κουμπί» που θα τα αλλάξει όλα;
• ΠΩΣ;;;; 
• ΠΗΓΗ

Έξοδος από τις μαύρες τρύπες στον ορίζοντα των γεγονότων