Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, στην Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου επί του Ελληνικού Δημόσιου Χρέους (04/06/2015)
Αυτό το έγκλημα, που εμείς το λέμε με μια λέξη Μνημόνιο, πρέπει να αναδειχθεί. Γιατί το ονομάζω έγκλημα; Το ονομάζω έγκλημα, για έναν απλό λόγο. Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, που λέγαμε κάποτε, η σύγκλιση των κρατών, έχει καταργηθεί.
Στο πλαίσιο της εναρκτήριας συνεδρίασης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τον Λογιστικό Έλεγχο του Χρέους, η οποία διεξήχθη στις 4 Απριλίου 2015, υπό την προεδρία της Προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου, ο Υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης έκανε εισήγηση την οποίαν δημοσιεύουμε παρακάτω.
Στην εισήγησή του, ο Υπουργός υπογράμμισε πως η Επιτροπή οφείλει να φέρει στο φως τις διαδικασίες με τις οποίες διογκώθηκε το χρέος των χωρών της ευρωπαϊκής Περιφέρειας, «ως αποτέλεσμα της αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης και των επιλογών του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος, που ωστόσο έχουν κριθεί νόμιμες από την Eurostat και την Κομισιόν».
Αναφερόμενος στη σύναψη δανειακής σύμβασης και στο μνημόνιο του Μαΐου 2010 που επιβλήθηκαν στη χώρα μας, ο κ. Βαρουφάκης επισήμανε πως «είχαμε μία κυνικότατη μισανθρωπική μεταφορά, από τα βιβλία των ζημιών των βορειοευρωπαϊκών τραπεζών στους φορολογούμενους της περιφέρειας και μετά στους φορολογούμενους του Βορρά».
«Αυτό το έγκλημα που ονομάζεται Μνημόνιο, πρέπει να αναδειχθεί», είπε και τόνισε πως στηρίζει την διαφάνεια «αλλά υπάρχει μια τάση στην Ελλάδα, η αποτυχία του πολιτικού συστήματος και της Δικαιοσύνης, να μεταφέρεται σε Εξεταστικές Επιτροπές στη Βουλή».
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του Υπουργού Οικονομικών στη Βουλή:
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ως Υπουργός Οικονομικών, δεσμεύω το Υπουργείο μου, όπως δεσμεύονται και οι Αναπληρωτές Υπουργοί, οι Γενικοί Γραμματείς, οι Διευθυντές όλων των Διευθύνσεων, να συνεργαστούν με την Επιτροπή ώστε να έρθει στο φως όλο εκείνο το βουνό των στοιχείων που θα χρειαστεί για να επιτελέσει το έργο της. Βασική αρχή της Δημοκρατίας, είναι η διαφάνεια, είναι η δυνατότητα του πολίτη να γνωρίζει, τι δεσμεύσεις έχουν παρθεί εκ μέρους του και εκ μέρους της.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω, διαχωρίζοντας την τοποθέτησή μου.
Θα ήθελα να πω δύο σκέψεις κάπως τεχνικού χαρακτήρα, πριν περάσω στο πολιτικό θέμα, στην πολιτική διάσταση.
Καταρχάς, πρέπει να ξεχωρίζουμε δύο πράγματα, ότι από τη μία μεριά είναι ο δανεισμός και από τη άλλη είναι οι δαπάνες, η χρήση των δανεικών.
Σε ό,τι αφορά στον δανεισμό, ο κοινός νους, πολύ σωστά, σκέφτεται τον δανεισμό στο πλαίσιο μιας διμερούς συναλλαγής. Π.χ. ο Κώστας δανείζεται από την Κατερίνα 1.000 ευρώ, η Κατερίνα του τα δανείζει, με στόχο την αποκομιδή κάποιου τόκου. Δυστυχώς, τα τελευταία 25 με 30 χρόνια, ο δανεισμός στο πλαίσιο του κρατικού χρέους αλλά και γενικότερα του επιχειρηματικού χρέους, έχει περάσει από την επώνυμη στην ανώνυμη συναλλαγή. Κάποτε ένας ιδιώτης – ένα νοικοκυριό, δανειζόταν χρήματα από μία τράπεζα για να αγοράσει ένα σπίτι – για να χτίσει ένα σπίτι, η τράπεζα αυτή κράταγε το δάνειο και ήλπιζε ότι ο συγκεκριμένος πελάτης κάποια στιγμή θα αποπλήρωνε μέσα σε 20 χρόνια τα δανεικά, τόσο το κεφάλαιο όσο και τους τόκους.
Από τα τέλη της 10ετίας του ’80 και αργότερα, όπως όλοι γνωρίζουμε, η διαδικασία του λεγόμενου financialisation – της χρηματιστικοποίησης -κάπως έτσι να το πούμε στα ελληνικά- άλλαξε άρδην την διαδικασία. Η τράπεζα η οποία δανείζει τουλάχιστον στις προηγμένες χρηματοπιστωτικά χώρες το ποσό στον ιδιώτη, κρατάει αυτό το χρέος στα βιβλία της για μερικά δευτερόλεπτα. Αμέσως μετά αυτό το χρέος κατακερματίζεται στα εξ ων συνετέθη, σε πακετάκια 100 δολαρίων ή 100 δολαρίων από εδώ και από εκεί. Μετά αυτά τα κομματάκια χρέους αναπακετάρονται σε άλλα πακετάκια, τα οποία περιέχουν το καθένα λίγο χρέος του Γιώργου προς την Κατερίνα, λίγο χρέος της Ελλάδας προς την Deutsche Bank, λίγο χρέος της Deutsche Bank προς την City Bank, λίγο χρέος της Ιαπωνίας στους Ιάπωνες πολίτες. Η διασύνδεση αυτών των χρεών μεταξύ τους και το τι αξία ουσιαστικά δικαιούται να εισπράξει ο ιδιοκτήτης αυτού του πακέτου, χτίζεται στη βάση μίας μαθηματικής φόρμουλας που ούτε αυτός που την συνέθεσε δεν μπορεί μετά να την κατανοήσει.
Αυτή η πολυπλοκότητα, δεν είναι σφάλμα, είναι μέρος της σχεδίασης και στόχο έχει την δημιουργία μίας ασάφειας -μας κατηγορούν πολλοί για δημιουργική ασάφεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα- έτσι ώστε να αποκτήσει μία μαγική χροιά αυτό το πακέτο και τελικά η αξία του να είναι μία αξία -αν θέλετε- και συμβολική, αλλά ουσιαστικά καθαρά υποκειμενική που διαμορφώνεται μέσα από το παιχνίδι των αγορών.
Για παράδειγμα, αυτά τα CDOs, ήταν η μορφή ιδιωτικού χρήματος που τύπωνε με αυτόν τον τρόπο που σας περιέγραψα, η Wall Street, το City του Λονδίνου, η Φρανκφούρτη και ο λόγος που το έκαναν ήταν πάρα πολύ απλός, διττός. Πρώτον, δεν είναι πάρα πολύ ωραίο ως δανειστής να μην φοβάσαι ότι ο δανειζόμενος δεν θα σου τα επιστρέψει ποτέ πίσω; Δανείζεις, αμέσως το δάνειο το σπας – το κατακερματίζεις με αυτό τον τρόπο και το διώχνεις και δεν αγωνιάς εάν ο Κώστας ή η Κατερίνα θα μπορέσουν ποτέ να αποπληρώσουν τα δάνειά σου; Τελείωσε, εσύ δεν έχει καμία σχέση μαζί τους, πλέον. Αυτό το χρέος έχει διασπαρθεί σε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, σε όλη την υφήλιο.
Έτσι ξεκίνησε αυτή η διαδικασία, αυτή η φαντασίωση, του λεγόμενου, risk sans risk, του χρέους χωρίς ρίσκο. Γιατί, υποτίθεται, ότι από την στιγμή που πήρες το δάνειο της Κατερίνας και το έσπασες σε πάρα πολλά μικρά κομματάκια και αυτό έχει διασπαρθεί στα πέρατα του κόσμου και εάν πτωχεύσει η Κατερίνα και δεν μπορέσει να το αποπληρώσει, ο κάθε ένας που έχει δικαίωμα σε αυτό το χρέος, έχει τόσο μικρό κομμάτι, τόσο μεγάλη έκθεση σε αυτό το χρέος που δεν θα πάθει και τίποτα.
Ναι, αλλά όταν η υφήλιος αποδεικνύεται πολύ μικρή για να σηκώσει όλα αυτά τα βουνά των CDO’s και των παραγώγων χρέους και ξαφνικά, εκεί που το 2000 το συνολικό ακαθάριστο εθνικό εισόδημα του πλανήτη ήταν γύρω στα 50 τρισ., όλα αυτά τα παράγωγα ήταν 70. Το 2007 το παγκόσμιο Α.Ε.Π. πήγε από τα 50 στα 70 και το βάρος, όπως αυτό των παραγωγών ανέβηκε από 70 ως 750 και κάηκε το 2008, κατέρρευσαν οι τράπεζες και τις διέσωσαν οι φορολογούμενοι. Και να που ξαφνικά αποκτήσαμε κρίση χρέους. Δεν την αποκτήσαμε τότε, κρίση χρέους είχαμε πριν το 2008, αλλά ήταν ιδιωτικό χρέος. Ήταν η μορφή του ιδιωτικού χρέους που το χρηματοπιστωτικό σύστημα έκοβε υπό την μορφή ιδιωτικού χρήματος. Αυτό το ιδιωτικό χρήμα ήταν που δημιούργησε την εντύπωση αυτού που είχε πει ο Βen Bernanke, «the great moderation», η μεγάλη μετριοπάθεια που δεν είναι καθόλου μετριοπάθεια. Αυτό που εννοούσε ο Βen Bernanke, μέχρι πρόσφατα πρόεδρος της Τράπεζας της Αμερικής, και το πιστεύει, όπως το πίστευαν και όλοι και αυτοί που έχτισαν την ευρωζώνη πάνω στη βάση αυτών των αξιωμάτων, όπως και ο Alan Greenspan πριν από αυτόν και ολόκληρη η Ε.Ε. εν τη ανοησία της, αυτή η φαντασίωση ήταν ότι για 10-15 χρόνια έχουμε συστηματική μεγέθυνση του πραγματικού Α.Ε.Π. και παράλληλα πολύ χαμηλό πληθωρισμό. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει, το riskless risk δουλεύει, βρισκόμαστε σε ένα νέο παράδειγμα ανάπτυξης και όσοι διαφωνούν, όπως διαφωνούσαν σχεδόν όλοι από εμάς, ήταν απλώς παλαιοκομματικοί που αρνούνται να αποδεχτούν ότι ζουν σε έναν νέο κόσμο, του οποίου τους κανόνες δεν καταλαβαίνουν.
Στο πλαίσιο αυτών χτίστηκε η ευρωζώνη. Η ευρωζώνη χτίστηκε πάνω στο αξίωμα ότι αυτό το «great moderation» του Bernanke θα διαρκέσει για πάντα, ότι αυτό το riskless risk είναι πλέον καθεστώς, ότι οι τράπεζες μπορούν να κόβουν όσο θέλουν σε ιδιωτικό χρήμα και να πληρώνουν τους εαυτούς τους όσο θέλουν, εφόσον βεβαίως οι συνταξιούχοι και οι εργαζόμενοι εισπράττουν αυξήσεις στους μισθούς τους, οι οποίοι να είναι λίγο πάνω από τον επίσημο πληθωρισμό, αλλά σαφέστατα κάτω από τον δικό τους προσωπικό πληθωρισμό. Θυμίζω ότι η εργατική τάξη έχει πληθωρισμό πολύ μεγαλύτερο από τον πληθωρισμό όλων των άλλων κοινωνικών στρωμάτων σε περιόδους ανάπτυξης. Αποφασίσαμε να κλειδώσουμε τις ισοτιμίες των νομισμάτων μας το 2000 και να αντικαταστήσουμε όλα αυτά τα νομίσματα με ένα κοινό νόμισμα, χωρίς να έχουμε δημιουργήσει εκείνους τους μηχανισμούς απόσβεσης κραδασμών που είναι απαραίτητοι σε μια νομισματική ένωση, έτσι ώστε, όταν έρθουν οι κραδασμοί, να μην έχουμε τη διαδικασία που είχαμε μετά το 1929 και την κατάρρευση της Wall Street.
Το αποτέλεσμα είναι ότι δεν μάθαμε το μάθημά μας από το 1929. Το 1929 της δικής μας γενιάς, δηλαδή το 2008, δημιούργησε κραδασμούς και, ακριβώς όπως το 1929, κατέρρευσε η Wall Street, κατέρρευσαν οι τράπεζες, άρχισε η ύφεση και όταν αρχίζει η ύφεση, αμέσως ο δανεισμός των ελλειμματικών περιοχών της γης σταματά. Αυτές οι ελλειμματικές περιοχές της γης έχουν συσσωρεύσει, επειδή είναι ελλειμματικές, τα μεγαλύτερα χρέη. Είναι αυτές που πρέπει να υποστούν το μεγαλύτερο βάρος της λεγόμενης προσαρμογής. Σας θυμίζει τίποτε η λέξη δημοσιονομική, εισοδηματική και μισθολογική προσαρμογή; Βεβαίως, αυτά τα χρέη, όταν μειώνονται τα εισοδήματα στις υπερχρεωμένες περιοχές και χώρες, είναι αδύνατον να εξυπηρετηθούν, καθώς τα εισοδήματα καταρρέουν και το επόμενο στάδιο είναι ο κατακερματισμός του κοινού νομίσματος, που την εποχή εκείνη, μετά το 1929, ήταν ο κανόνας του χρυσού, και πολύ γρήγορα ο ένας υπερήφανος λαός αρχίζει να στρέφεται και να μισεί τον άλλο. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Ακριβώς αυτό δεν έγινε μετά το 2008;
Η χώρα μας, η οποία ήταν μέρος αυτού του πειράματος με τη Νομισματική Ένωση, ήταν μια χώρα που εξ ορισμού ήταν ελλειμματική. Πάντα ήταν ελλειμματική η Ελλάδα σε σχέση με τη Γερμανία από το 1920, όπως πάντα θα είναι ελλειμματικό το Γιορκσάιρ σε σχέση με την περιοχή του Λονδίνου, η ανατολική Γερμανία σε σχέση με τη δυτική Γερμανία, περιοχές της Γαλλίας σε σχέση με το Παρίσι κ.ο.κ.
Κάθε Νομισματική Ένωση έχει τις ελλειμματικές της και τις πλεονασματικές της περιοχές. Όσο έχεις το δικό σου νόμισμα η υποτίμησή του λόγω των ελλειμμάτων που έχει σε σχέση με τους πλεονασματικούς αποτελεί, αν θέλετε, ένα σύστημα απόσβεσης κραδασμών, ένα αμορτισέρ.
Όταν παύεις να έχεις το νόμισμα, ο μόνος τρόπος να χρηματοδοτούνται τα ελλείμματά σου είναι μέσα από κεφαλαιακές εισροές.
Θα μου επιτρέψετε να κάνω μια υπεραπλούστευση, που, όμως, βοηθάει: Όταν πουλάς πορτοκάλια και εισάγεις BMW, υπάρχει ένα έλλειμμα. Όταν έχεις κοινό νόμισμα δεν μπορεί να γίνει αποτίμηση. Οπότε τι πρέπει να γίνει για να εξισορροπηθεί η κατάσταση; Δανεισμός.
Στη Γερμανία, στην Ολλανδία και στις πλεονασματικές χώρες είναι λογικό, όλα αυτά τα χρήματα να συσσωρεύονται εξ ορισμού γιατί είναι πλεονασματικές. Όταν είσαι πλεονασματικός, εισάγεις κεφάλαιο. Πουλάς BMW και παίρνεις χρήματα. Αυτά μένουν στις τράπεζες και λιμνάζουν.
Ξαφνικά, λοιπόν, υπάρχει υπερπροσφορά χρήματος στις πλεονασματικές χώρες. Οι τράπεζες θέλουν να τα δανείσουν, γιατί δεν υπάρχει μεγαλύτερη κατάρα από έναν τραπεζίτη να έχει χρήματα, τα οποία δεν τα δανείζει και λιμνάζουν. Θέλει να τα δανείσει. Σε ποιον να τα δανείσει;
Στη Γερμανία δεν υπήρχε ζήτηση ικανή να απορροφήσει αυτό το χρήμα, οπότε πρέπει να φύγει από τις πλεονασματικές χώρες. Αυτό ισχύει και στην Καλιφόρνια, σε σχέση με την Αριζόνα. Δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό φαινόμενο.
Οπότε αρχίζει μια διαδικασία μανιώδους προσπάθειας δανεισμού των ελλειμματικών. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και δεν είναι θέμα ηθικής ούτε επιλογής, αλλά δεν γίνεται αλλιώς.
Όταν, λοιπόν έχεις κεφάλαια που ρέουν στην περιφέρεια της Ευρώπης, στην περιφέρεια μιας νομισματικής ένωσης, όπου εξ ορισμού ο λόγος που είναι ελλειμματικός είναι επειδή δεν είναι το ίδιο ανταγωνιστικές, δεν έχουν βαριά βιομηχανία, δεν έχουν ολιγοπώλια, δεν έχουν Siemens, δεν έχουν Peugeot, δεν έχουν οικονομίες κλίμακας. Αυτά τα χρήματα που θα μπουν σε αυτές τις χώρες τι θα γίνουν; Φούσκες.
Θα αυξήσουν την τιμή των ακινήτων, γιατί θα μπουν σε τούβλα, θα γίνουν επενδύσεις σε ακίνητα είτε νέα ακίνητα είτε θα αρχίσει ο δανεισμός από τις τράπεζες στεγαστικών δανείων, που θα αυξήσει τις τιμές των ακινήτων, όπως έγινε στην Ιρλανδία και στην Ισπανία και σε λιγότερο βαθμό έγινε και εδώ.
Η διαφορά μεταξύ της Ιρλανδίας και της Ελλάδας είναι, ότι στην Ιρλανδία τα χρήματα πήγαν από την Deutse Bank και την Finance Bank κατευθείαν στην Anglo Irish και από εκεί στους κατασκευαστές και τους εργολάβους, οι εργολάβοι πούλησαν τα σπίτια σε ιδιώτες, που δανείστηκαν και αυτοί από τις τράπεζες, αυξήθηκαν οι τιμές των σπιτιών, όλοι ένιωσαν πιο πλούσιοι, άρχισε ένας δανεισμός, μια υπερκατανάλωση και υπήρξε η αίσθηση, ότι η Ιρλανδία πετάει, δηλαδή, το υπερ-ιρλανδικό θαύμα.
Όταν, όμως, κατέρρευσε το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κατέρρευσαν αυτές οι φούσκες, οι εργολάβοι δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τις τράπεζες, οι τράπεζες δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τα δικά τους δάνεια σε Γερμανούς, κυρίως, δανειστές και τότε ήρθε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα του κ. Τρισέ και είπε στον Ιρλανδό Πρωθυπουργό, ότι πρέπει ο λαός να αναλάβει τα χρέη των τραπεζών απέναντι στους δανειστές της υπόλοιπης πλεονασματικής Ευρώπης.
Στην Ελλάδα ποια είναι η διαφορά; Μια είναι η διαφορά. Αντί να τα δανείζονται οι εργολάβοι κατευθείαν από τις τράπεζες, δανειζόταν το ελληνικό δημόσιο και τα έδινε στους εργολάβους να φτιάχνουν ολυμπιακά έργα ή δρόμους που κόστιζαν τρεις και τέσσερις φορές παραπάνω.
Παράλληλα, αυτή η διαδικασία της χρηματιστικοποίησης έχει μια άγρια ομορφιά. Αν έβλεπες τότε – όπως και σήμερα – πώς έχτιζαν αυτά τα CDOs τα πακετάκια του χρέους και είσαι ένας νέος άνθρωπος, έχεις τελειώσει το Πανεπιστήμιο σε μια απολίτικη κοινωνία και απλώς παρακολουθείς τη διαδικασία αυτή, είναι μια αλχημεία, κάτι το πανέμορφο και καταπληκτικό. Θες και εσύ να συμμετέχεις, ιδίως όταν η συμμετοχή σου σημαίνει εκατομμύρια δολάρια μισθού.
Νιώθεις, ότι είσαι αυτό που έλεγαν «master of the universe», δηλαδή, ο κυρίαρχος του σύμπαντος! Ενώ άλλοι δουλεύουν και σκοτώνονται, εσύ κάνεις αυτά τα πράγματα και έχεις πιστέψει και το ιδεολόγημα, ότι αυτό δεν κάνει κακό. Κάνει καλό, γιατί είναι risk sans risk, δηλαδή, ρίσκο χωρίς και ρίσκο και αυτό απλώς σπρώχνει την παγκόσμια οικονομία προς τα πάνω.
Θέλεις και εσύ να συμμετάσχεις σε όλο αυτό.
Θέλεις και εσύ να συμμετάσχεις, γι αυτό φτάσαμε στο σημείο στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Βρετανία, ακόμη και εδώ οι καλύτεροι φοιτητές μας στα πανεπιστήμια να μην θέλουν να γίνουν μηχανικοί, να μην θέλουν να γίνουν γιατροί, να μην θέλουν να γίνουν δικηγόροι, να μην θέλουν να γίνουν οικονομολόγοι και να θέλουν να κάνουν financial engineering, δεν υπήρχε φοιτητής μου που να μην ήθελε να του δώσεις συστατική επιστολή για financial engineering. Τους την έδινα. Τι να έκανα; Τους προειδοποιούσα, δεν έδιναν σημασία και πήγαιναν και έκαναν financial engineering.
Λοιπόν, για να μην χρονοτριβώ, έτσι χτίστηκε αυτή η τεράστια «φούσκα» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η διαφορά με την Ευρώπη είναι ότι η Ευρώπη δεν είχε τα «αμορτισέρ», τα συστήματα απόσβεσης κραδασμών που είχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία, σοβαρά δομημένες αρχιτεκτονικά Νομισματικές Ενώσεις. Ήταν σαν στην Ευρωζώνη, όταν φτιάχναμε το κοινό νόμισμα, να αφαιρέσουμε το «αμορτισέρ» και να εγγυηθούμε ότι όταν θα έρθει το «σοκ» θα είναι τεράστιο. Είναι σαν να βγάζεις από ένα κτήριο τα θεμέλια και να σιγουρευτείς ότι ο σεισμός όταν έρθει θα είναι πιο μεγάλος από ότι θα ήταν αν δεν το είχες κάνει αυτό. Ευτυχώς αυτό δεν γίνεται στη φύση, αλλά φανταστείτε κάτι αντίστοιχο. Αυτό ακριβώς συνέβη και όταν συνέβη είχαμε την διαδικασία του 1929, ξανά από την αρχή. Το ερώτημα είναι μια Επιτροπή σαν την δική μας τι μπορεί να κάνει; Ότι υπήρξαν κάποια από τα δανεικά τα οποία ενστερνίστηκαν αυτή τη διαδικασία της χρηματιστικοποίησης – financialization, το ξέρουμε.
Θα σας πω δύο λέξεις, «Golman Sachs» και μια τρίτη λέξη, «Διόδια». Δεν χρειάζεται να πω τίποτα παραπάνω. Αυτό ήταν ένα μικρό ποσό σχετικά, αλλά είναι χαρακτηριστικό του ιδεολογήματος της έλλειψης συναίσθησης του ότι το κράτος έχει υποχρέωση στους πολίτες του, να του λέει πότε δανείζεται, τι δεσμεύεται, τι δίνει σε κάθε μια από τις συμβάσεις που κάνει με ιδιώτες και με το κράτος. Τότε τι κάνανε; Είναι πολύ απλό: Μετέτρεψαν το δανεισμό σε μια νέα κατηγορία περιουσιακού στοιχείου. Δηλαδή, πήραν τα μελλοντικά διόδια τα «πακετάρισαν», με αυτό τον τρόπο που σας περιέγραψα προηγουμένως, γιατί και αυτό χρέος είναι. Τα μελλοντικά διόδια δεν τα έχεις, τα δανείζεσαι από το μέλλον, τα βάζεις σε ένα «πακετάκι», τα δίνεις στην «Goldman Sachs», η «Goldman Sachs» το κάνει, και μετά τα πουλάς σε έναν ιδιώτη και το εμφανίζεις ως έσοδο του Δημοσίου και έτσι κλείνεις μια «τρύπα».
Το πρόβλημα κυρία Πρόεδρε, είναι ότι αυτό ήταν απολύτως νόμιμο. Σύμφωνα με την Eurostat, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν ήταν τίποτα παράνομο από όλα αυτά. Ήταν νόμιμος ο τρόπος με τον οποίο παραπλανήθηκαν τα Κοινοβούλια, όχι μόνο εδώ. Δεν το ανακαλύψαμε εμείς εδώ, οπότε τι μπορεί να κάνει αυτή η Επιτροπή; Το βασικό που μπορεί να κάνει είναι να φέρει όλα αυτά τα πράγματα στο φως, να ξέρει ο κόσμος τι έγινε, να ξέρουν οι λαοί της Ευρώπης, οι οποίοι μας δακτυλοδεικτούν, τι συνέβη με τα διόδια, τι συνέβη με την «Goldman Sachs», αλλά όχι μόνο αυτό. Να ξέρουν γιατί το ελληνικό δημόσιο χρέος «απογειώθηκε». Να ξέρουν ότι δεν μπορούσε να μην απογειωθεί το δημόσιο χρέος ή το ιδιωτικό χρέος, το χρέος, τέλος πάντων, μιας χώρας της Περιφέρειας, σε μια δομημένη Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση, έτσι, όπως είχε δομηθεί και να ξέρουν ότι αυτό το χρέος δεν ήταν βιώσιμο και δεν έχει σημασία αν ήταν ιδιωτικό ή δημόσιο- ξέρετε αυτά είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Στην Ισλανδία είχαν το χαμηλότερο δημόσιο χρέος σχεδόν οποιασδήποτε χώρας στην Ευρωζώνη και όμως το κράτος κατέρρευσε, γιατί; Διότι με το που ξεκινάει η κρίση και σκάνε οι φούσκες στην αγορά ακινήτων αμέσως μεταφέρεται το ιδιωτικό χρέος σε ιδιωτικές ζημίες στο δημόσιο χρέος και καλείται να το πληρώσει ο πολίτης. Ποια η διαφορά με την Ελλάδα; Στην Ελλάδα ήταν ήδη δημόσιο χρέος, διότι οι εργολάβοι τα είχαν «πάρει» από το ελληνικό κράτος κατευθείαν, τα οποία τα είχε ήδη επωμιστεί. Καμία διαφορά κατ’ εμέ. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ Ισλανδίας και Ελλάδας, αλλά, όχι όσον αφορά αυτό. Εδώ είναι θέμα δομικό της αρχιτεκτονικής της Ευρωζώνης. Πρέπει να καταλάβουν οι εταίροι μας και οι πολίτες μας ότι, το ελληνικό δημόσιο χρέος, το ιταλικό δημόσιο χρέος και το ισπανικό, αν συμπεριλάβεις και το ιδιωτικό χρέος το οποίο θα γίνει δημόσιο, όταν σκάσουν οι φούσκες στον ιδιωτικό τομέα- αυτό δεν συνέβη στην Ισπανία; – όλο αυτό το χρέος ήταν απαραίτητο για να λειτουργεί η Ευρωζώνη όπως χτίστηκε. Δεν ήταν ατύχημα, δεν ήταν δείγμα, του ότι οι λαοί του Νότου ήταν ξαφνικά όλοι κηφήνες, όλοι τζίτζικες και ότι οι λαοί των πλεονασματικών χωρών όλοι ήταν μυρμήγκια.
Τα μυρμήγκια και οι τζίτζικες ζουν σε όλες τις χώρες. Το πρόβλημα ήταν ότι πριν από το 2008 τα τζιτζίκια του Βορρά και τζιτζίκια του Νότου συνασπίστηκαν, με στόχο τον πλουτισμό τους και το πέτυχαν. Η άλλη όψη του πλουτισμού αυτού ήταν το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος, το σύνολό τους. Όταν αυτό έσκασε, όπως θα έσκαγε, το 2008 πάλι τα τζιτζίκια του Βορρά και τα τζιτζίκια του Νότου – καταλαβαίνετε τι εννοώ – συνασπίστηκαν, ώστε να μεταφερθούν αυτές οι ζημίες από τους δικούς τους ώμους στους ώμους των κρατών. Αρχικά, στους ώμους των πιο ισχνών κρατών, όπως το δικό μας, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι δεν θα μπορούσε να το σηκώσει, θα γινόταν αναδιάρθρωση χρέους, θα γινόταν μεταφορά χρέος στους ώμους των Σλοβάκων, των Γερμανών και έτσι ξαφνικά, αντί να μιλάμε για τα τζιτζίκια του Βορρά και τα τζιτζίκια του Νότου, ως ένα πράγμα, που έβαζαν τα μυρμήγκια του Βορρά και τα μυρμήγκια του Νότου να δουλεύουν γι αυτούς, πριν την κρίση και πολύ περισσότερο να υποστούν τις συνέπειες μετά την κρίση, μιλάμε για Έλληνες εναντίον Γερμανών, όπως μιλάγαμε και μετά το ‘29 για τον ένα λαό εναντίον του άλλου.
Ερώτημα, η Επιτροπή αυτή μπορεί να ρίξει φως σ’ αυτό; Εμείς, όλοι θα προσπαθήσουμε, ώστε να χυθεί φως σ’ αυτό, αλλά δεν είναι μια τεχνική. Υπάρχει το τεχνικό κομμάτι, να δούμε πότε δανείστηκε, ποιος δανείστηκε, από όπου δανείστηκε, ποια ήταν τα κρυφά δάνεια μέσα από financialization και τέλος να δούμε τι έγινε μετά το 2010 στη χώρα μας, όπου είχαμε μια κυνικότατη, μισανθρωπική μεταφορά αυτών των ιδιωτικών ζημιών από τα βιβλία των τραπεζών των βόρειο-ευρωπαϊκών κρατών στους ώμους αρχικά των φορολογουμένων, των πιο ασθενικών φορολογούμενων της περιφέρειας, γνωρίζοντας ότι αυτά μετά θα μεταφερθούν και στους φορολογούμενους τουΒβορρά των πλεονασματικών χωρών.
Αυτό το έγκλημα, που εμείς το λέμε με μια λέξη Μνημόνιο, πρέπει να αναδειχθεί. Γιατί το ονομάζω έγκλημα; Το ονομάζω έγκλημα, για έναν απλό λόγο. Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, που λέγαμε κάποτε, η σύγκλιση των κρατών, έχει καταργηθεί. Αυτή τη στιγμή έχουμε απόκλιση, έχουμε τον έναν υπερήφανο λαό να δακτυλοδεικτεί τον άλλο, οι Έλληνες να τα βάζουν με τους Γερμανούς, οι Γερμανοί να θεωρούν τους Έλληνες υποδεέστερους Ευρωπαίους ή έναν λαό, που δεν αξίζει καν να είναι στην Ευρώπη – αυτό δεν μας λένε οι δημοσκοπήσεις – σε λίγο οι Έλληνες θα στραφούν εναντίον των Ελλήνων και οι Γερμανοί εναντίον των Γερμανών.
Αυτό, δεν ήταν η Ευρώπη που θέλαμε. Δεν είναι η Ευρώπη που ήθελε κανένας, ούτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ούτε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ούτε ο Λεωνίδας Κύρκος, ούτε ο Jacques Delors, ούτε οι σοσιαλιστές του 19ου αιώνα, που ήθελαν μια Ευρώπη χωρίς σύνορα.
Ναι, λοιπόν, στη διαφάνεια. Φοβάμαι, δυστυχώς, ότι υπάρχει μια τάση στην Ελλάδα, η αποτυχία του πολιτικού συστήματος, η αποτυχία της Δημοκρατίας και η αποτυχία της Δικαιοσύνης, να υποκαθίστανται με εξεταστικές επιτροπές στη Βουλή. Δεν είμαι μέλος του Κοινοβουλίου πολύ καιρό, αλλά θα ήθελα αυτό να μη συμβεί τώρα. Σε μια ευνομούμενη Δημοκρατία, δεν θα έπρεπε να υπάρχει αυτή η Επιτροπή, θα έπρεπε να είχε επιληφθεί η Δικαιοσύνη, εδώ και δεκαετίες. Αυτό το γνωρίζουν και το ομολογούν και οι ανώτατοι δικαστές μας.
Ελπίζω, όλοι μαζί να συνασπιστούμε, για να ρίξουμε άπλετο φως στην πραγματικότητα, γιατί μόνο το φως μπορεί να διώξει το σκοτάδι της διχόνοιας μεταξύ λαών και εντός λαών. Σας ευχαριστώ.
Περί Ανέμων και Αιόλων 